Learn More
food security

Diogelwch Bwyd

Rydym yn ceisio polisi Llywodraeth Cymru sy’n cefnogi ehangu twf ar gyfer marchnadoedd lleol a chreu cadwyni cyflenwi lleol newydd i’n dinasoedd a’n Cymoedd ac o fewn ein hardaloedd gwledig. Rydym yn ceisio polisi sy’n amddiffyn ein cymunedau, yn enwedig y rhai lleiaf cefnog, rhag codiadau sydyn mewn prisiau bwyd a phrinder bwyd.

Mae gwledydd eraill yn paratoi ar gyfer argyfyngau ac yn dangos y ffordd.
  • Mae Canada a’r Almaen yn drafftio cynlluniau bwyd cynhwysfawr sy’n mynd i’r afael â chydnerthedd.
  • Yn Ffrainc, mae gofyn i ddinasoedd gael cynllun i fwydo eu poblogaeth o’r cefn gwlad o’u cwmpas.
  • Mae gan Latfia a Sweden gynllun amddiffyn cynhwysfawr ar gyfer argyfyngau, gyda gwybodaeth ar gyfer eu holl ddinasyddion.
  • Cyngor Sweden i bob aelwyd yw y dylid cael cyflenwad wrth gefn o fwyd a dŵr.
  • Mae gan Lithwania a’r Swistir gyflenwadau bwyd wrth gefn ar gyfer y genedl gyfan.
  • .....ond yng Nghymru? Dim byd....(eto)!

Yn ystod Covid ledled y DU, gwelwyd prynu panig a gwagio silffoedd, gan atal gweithwyr iechyd ac argyfwng yn benodol rhag cael mynediad at fwyd. Mae tlodi bwyd ar gynnydd eisoes, wrth i ryfeloedd, gorgynhesu’r hinsawdd a rhwystrau masnachu arwain at gynnydd mewn prisiau bwyd a gyflenwir trwy gadwyni cyflenwi bwyd byd-eang. Roedd 20% o drigolion Cymru wedi dioddef o brinder bwyd yn 2021-2022 (IPSOS ac Ymddiriedolaeth Trussell, Hunger in Wales, 2023).

Beth fedrwn ei wneud?

Rydym wrthi’n llunio rhaglen i weithio allan gyda phrif randdeiliaid yr hyn y dylai Cymru ei wneud, ond yn y cyfamser, rydym wedi rhestru rhai o awgrymiadau’r Athro Tim Lang.

Yr hyn y medrwn ei wneud.

Ein camau gweithredu
Pierhead

Sioc Bwyd: A yw Cymru'n barod am system fwyd fyd-eang ansefydlog? Senedd, Ebrill 2024

Fe wnaethom lansio sgwrs. Cynhelir gan Gomisiynydd Cenedlaethau’r Dyfodol Cymru. Prif siaradwr, yr Athro Tim Lang. Yn bresennol oedd Huw Irranca-Davis AC, Ysgrifennydd y Cabinet dros Newid Hinsawdd a Materion Gwledig a phanel trawsbleidiol o Aelodau Seneddol.

Ychydig o luniau o’r digwyddiad
Food Shocks event, Senedd, 16 April 2024: Tim Lang cracks a joke

Discussions

Trwy weithio gyda sefydliadau rhwydweithiau’r sector, byddwn yn trefnu trafodaethau ar gyfer, ymhlith eraill, llywodraethau lleol, Byrddau Gwasanaeth Cyhoeddus, cynghorau tref a chymuned, partneriaethau bwyd cynaliadwy, fforymau cydnerthedd lleol, ffermwyr a sefydliadau addysg uwch.
young girl holding veg

Gweledigaeth ar gyfer dyfodol bwyd newydd yng Nghymru

Datblygu stori i ysbrydoli ein dinasoedd, y Cymoedd a chenhedlaeth newydd o ffermwyr.

Bygythiadau a ffactorau risg
flooding in Crickhowell

Bygythiadau

Dinistrio ffermio oherwydd digwyddiadau tywydd eithafol a thrychinebau naturiol sy’n cael eu hysgogi gan orgynhesu’r hinsawdd – sychder, llifogydd, tân.

Prinder adnoddau i dyfu a chludo bwyd sy’n achosi i brisiau godi - olew, llafur, cyfalaf, ffosffadau, dŵr glân.

Ymosodedd - rhyfeloedd a therfysgaeth, amharu ar gludo bwyd, yn enwedig trwy ddulliau teithio (e.e. Y Môr Coch) a systemau meddalwedd/lloeren yn rheoli logisteg.

Rhwystrau economaidd - gwrthdaro wrth fasnachu, dwyn/lladrad, ansefydlogrwydd arian cyfred.

Anhrefn cymdeithasol – cronni nwyddau mewn panig, terfysg, ysbeilio.

Technoleg yn methu – meddalwedd, seilwaith.

Argyfyngau iechyd – pandemig, epidemig.

Ffactorau Risg

Yr hinsawdd yn cynhesu a cholli bioamrywiaeth.

Ansefydlogrwydd gwleidyddol - colli ffydd, lledu anwir yn fwriadol, Llywodraeth wan/anghymwys.

Anghydraddoldeb economaidd – mae pobl ar incwm llai’n fwy bregus o ran cynnydd sydyn mewn prisiau bwyd.

Cymdeithas wan - iechyd gwael cyffredinol, ymwybyddiaeth isel o risgiau o ran bwyd, diffyg hawl gwleidyddol, diffyg sgiliau.

Csylltu â ni